I. ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI (1923-....)

1.Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının oluşumu

2. Cumhuriyet döneminin siyasî, sosyal ve fikrî temelleri

3.Bu dönemde memleket edebiyatı zevkiyle Batıdan gelen anlatma biçimlerinin Türkçede nasıl birleştirildiği

4.Anadolu coğrafyası ve insanının edebî eserlerde nasıl ve niçin ele alındığı 5.Milleti oluşturan değerlerin farklı yönleriyle edebî metinlerde ele alınışı

6.Dil ve zevkte yeni dönemin yansımalarını belirler.

7.Bireyin kendi şartları içinde ele alınmasına önem verilip verilmediği

8.Bireyin anlatılmasında psikoloji alanında gerçekleştirilen yeniliklerden nasıl yararlanıldığı

9.Millî kimlik ve millî değerler çevresinde oluşan edebiyatın Batı düşüncesindeki gelişmelere göre yeni görünümler kazanarak varlığını sürdürdüğü

Açıklama

[!] Cumhuriyet dönemi başlarında Millî edebiyat zevk ve anlayışının devam ettiği; yenileşme dönemi Türk edebiyatında, yani Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar geçen sürede, edebî eserlerde tartışılan birçok problemin Atatürk İlke ve İnkılâplarında ifadesini bulduğu görmekteyiz.

[!] Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl, Yakup Kadri ve Reşat Nuri'nin eserlerinden yararlanılacaktır.

[!] Psikoloji ve psikiyatri alanında gerçekleştirilen ilmî çalışmalardan, edebiyatta yararlanıldığı ; birinci ve İkinci Dünya Savaşı arasında Batı dünyasında ortaya çıkan ve bireyin bunalımını esas alan
edebî hareketlerden yararlanıldığı görmekteyiz.

II. ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER

-Cumhuriyet Dönemi edebiyatına ait öğretici metinleri inceleme

Öğretici Metin Örnekleri

1.Deneme

2.Makale

3.Gezi Yazısı

4.Hatıra

5.Fıkra

TERİM ve KAVRAMLAR: Yenileşme Dönemi, Millet Dönemi, Millî Kimlik.

Açıklama:

Metni meydana getiren anlam birlikleri (cümleler) birer motiftir. Motiflerin birleşerek metnin temel düşüncesini / temasını oluşturur. Motiflerin birbirleriyle ilişkisi metnin plânını oluşturmaktadır. Bu dönemdeki sadeleşen Türkçe ile insanın kendisini her hâliyle ifade edebilmesi mümkün hale gelmiştir.

III. ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)

Ayrıca bkz. Konu anlatımı>>> Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri

1. Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir

Öz Şiir Anlayışını Sürdürenlerin şiirlerini inceleme

Necip Fazıl Kısakürek,

Ahmet Hamdi Tanpınar,

Ahmet Muhip Dıranas,

Ziya Osman Saba,

Yaşar Nabi Nayır (Yedi Meşale Grubu'ndaki diğer isimler)

Cahit Sıtkı Tarancı

        *Ayrıca bakınız>>> Saf (öz) Şiir Anlayışı

Açıklamalar:

[!] Şiirde ahengi; söyleyiş tarzı, ritm, kafiye, iç kafiye ve aliterasyon gibi ses benzerlikleri oluşturur.

[!] Millî Edebiyat Dönemi'ndeki şiir hareketleri ve etkinlikleri bu dönemin şiirini oluşturur.

[!]Şiire özgü düşsel bir âlem kurulmuştur.

2. Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1960)

1920-1960 yılları arasında toplumcu gerçekçi şiirleri inceleme

Nazım Hikmet Ran

Yahya Kemal Beyatlı

Necip Fazıl Kısakürek

Mehmet Akif Ersoy

*Aycıca bakınız>>> Toplumcu Gerçekçi Edebiyatın Özellikleri nedir?

Açıklamalar:

1920'lerde yeni bir şiir söyleyişine ihtiyaç duyulmuştur. Geniş kitlelere hitap etmek, onları harekete geçirmek veya onların temsilcisi görünmek; "Ben"i anlatan şiir yanında dilin kalabalıkları harekete geçirme işlevinin ağırlık kazandığı bir şiir söyleyişine ihtiyaç duyulmuştur. XX. yüzyıl başlarında bütün dünyada yukarıda belirtilen özelliklere sahip şiire bir yöneliş olduğu görülür.

Türkçe, yeni ve farklı bir söyleyiş kazanmış; Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim serbest müstezat şeklinde şiirler yazmıştır. Bu iki şairin şiirleri arasındaki benzerlikler üzerinde durulacaktır.

Sosyal problemlerin ifadesinde, şiire özgü söyleyiş dışında "Söylev üslûbu"ndan da yararlanılmıştır.

3. Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir

Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdürenlerin Şiirlerini inceleme

Faruk Nafiz Çamlıbel

Ahmet Kutsi Tecer

Kemalettin Kamu

Orhan Şaik Gökyay

Zeki Ömer Defne

Arif Nihat Asya

Çalışma/Uygulama/Etkinlikler

Millî ve memleketçi edebiyat zevk ve anlayışının kaynakları, özellikleri ve şiirde görünüşü problem olarak ele alınır. Gruplar oluşturan öğrenciler, önce Millî Edebiyat Dönemi ve 1920 yıllarındaki öz şiir hareketiyle ilgili ünitelerde kazandıklarından yola çıkarak bu problemi çözmeye çalışırlar. Daha sonra öğretmen, soru-cevap tekniğini kullanarak öğrencileri, millî ve memleketçi edebiyatın özellikleri konusunda konuşturur. Gruplara ayrılan öğrenciler, bu dönemin özelliklerini sezdiren Faruk Nafiz Çamlıbel, Ahmet Kutsi Tecer, Kemalettin Kamu, Orhan Şaik Gökyay, Zeki Ömer Defne, Arif Nihat Asya gibi isimler ile Kültür Haftası, Ağaç, Çınaraltı, Hisar dergileri gibi süreli yayınlar çevresinde oluşturulan edebî topluluk ile sürdürülen edebiyat zevk ve anlayışına uygun eser veren sanatçıların şiirleri ve 1950 sonrasında aynı duyarlılığı devam ettiren şairlerin eserlerinden metinler seçerler. Seçilen metinlerden ve sıralanan kazanımlardan, açıklamalardan ve daha önce verilen etkinliklerden yararlanarak bu şiirleri yapı, ahenk, tema, dil bakımlarından incelerler. Sözü edilen zevk ve anlayışın yenileşen şiirde varlığını nasıl sürdürdüğünü açıklarlar.

Öğretmen, 1930 sonrasında millî ve memleketçi edebiyat zevk ve anlayışıyla yazılmış şiirlerle sınırlı bir şiir okuma yarışması düzenler. Öğrenciler sevdikleri şiirleri ezberlerler.

Öğrenci grupları millî ve memleketçi edebiyat zevki ve anlayışına bağlı şiirlerle toplumcu şiirleri ahenk, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından karşılaştırırlar ve bu konuda bir makale yazarlar.

4. Garip Hareketi (I. Yeni) (1940-1954)

Garip Hareketi (I. Yeni) şiirlerini inceleme

Orhan Veli Kanık

Melih Cevdet Anday

Oktay Rifat Horozcu

Açıklama - Çalışma:

[!]Garip şiirinin ortaya çıkışını ve özelliklerini kavratma problem olarak ortaya konur. Bu problemi gruplara ayrılan öğrenciler seçilmiş metinleri verilen kazanımlar doğrultusunda inceleyerek çözerler. Bu konunun sonunda Garip şiiri ve Toplumcu şiir üzerine öğretmenin yönettiği bir beyin fırtınası düzenlenir.

[!] Serbest nazımla yazılan şiirler halkın yaşama biçimini ifadeye yönelmiştir. "Halk arasından seçilmiş insan"ın şiiri yazılmak istenmiştir. Bilinçaltından yararlanılmıştır. Kendilerinden önceki şiir dili ve söyleyiş tarzının dışına çıkılmıştır.

5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir

Garip dışında yeniliği sürdüren şiirleri incelemek

Fazıl Hüsnü Dağlarca,

Behçet Necatigil,

Cahit Külebi gibi 1940'larda eser vermeye başlayan sanatkarların şiirleri;

1950 başlarında "Mavi Hareket"ine mensup oldukları kabul edilen

Attila İlhan,

Ahmet Oktay gibi isimlerin şiirleri;

1960 sonrasında mistik bir duyarlılıkla bu başlık altında belirtilen özellikleri taşıyan şiir yayımlayan

Erdem Beyazıt,

Cahit Zarifoğlu

Hilmi Yavuz gibi şairlerin eserlerinden metinler incelenecek.

6. İkinci Yeni Şiiri (1954-1960)

İkinci Yeni şiirlerini inceleme

Cemal Süreyya

İlhan Berk

Edip Cansever

Turgut Uyar

Ece Ayhan

Ülkü Tamer

Sezai Karakoç

Çalışma/Uygulama/Etkinlikler

Öğrenciler, Cemal Süreya, İlhan Berk, Edip Cansever ve Sezai Karakoç'tan İkinci Yeni şiirinin özelliklerini yansıtan birer şiir ve Ahmet Hamdi Tanpınar'dan bir şiir seçerler. Bu şiirleri ses, ritm ve dil bakımlarından inceler ve karşılaştırırlar.

Öğrenciler, Şeyh Galip'ten, Ahmet Haşim'den seçtikleri şiirlerle; Cemal Süreya, İlhan Berk Edip Cansever ve Sezai Karakoç'tan seçtikleri şiirleri imge, edebî sanatlar ve çağrışım değerleri bakımlarından inceler ve karşılaştırırlar. Bu şiirler arasındaki benzer ve farklı yönleri tahtaya maddeler hâlinde sıralarlar.

Öğretmen veya öğrenciler sınıfa modern resme özgü bir tablo getirirler. Her öğrenci tabloda anlatılmak isteneni ya da tablonun kendisine hissettirdiklerini ifade eder. Öğretmen İkinci Yeniye ait şiiri okur ve öğrencilerden şiirde anlatılmak isteneni ve şiirin hissettirdiklerini ifade etmelerini ister. Öğretmen, modern resme özgü tablo ile İkinci Yeniye ait şiir arasında nasıl bir benzerlik olduğunu sorar. İkisi arasında bir karşılaştırma yapılır.

Öğrenciler, İkinci Yeni şiirinin ortaya çıkışını ve önemli şairlerinin kimler olduğunu araştırırlar.

Öğrenciler, Garip şiiriyle İkinci Yeni şiirinden birer örnek seçerler. Seçtikleri şiirleri ses, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından inceler ve karşılaştırırlar. Karşılaştırma sonuçlarını sınıfta arkadaşlarıyla paylaşırlar.

7. İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiiri (1960-1980)

İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiirleri inceleme

1960 sonrasında kendilerini toplumcu olarak nitelendiren,

İsmet Özel,

Süreyya Berfe,

Nihat Behram,

Ataol Behramoğlu,

Refik Durbaş gibi şairlerin eserlerinden metinleri(şiirleri) ahenk, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından inceleme

Çalışmalar/Açıklamalar

Gruplara ayrılan öğrenciler, XX. yüzyılda toplumcu şiirin gelişmesini problem olarak ele alırlar. 1960 sonrasında kendilerini toplumcu olarak nitelendiren, İsmet Özel, Süreyya Berfe, Nihat Behram, Ataol Behramoğlu, Refik Durbaş gibi şairlerin eserlerinden metinler seçerler. Kazanımlardan, etkinlik ve açıklamalardan yararlanarak bu şiirleri ahenk, yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından incelerler. Toplumcu şiirin 1960 sonrasında gelişme çizgisini ana hatlarıyla belirlerler.

[!] Bu dönem toplumcu şiirin sesinde, ritminde, ahenginde İkinci Yeni olarak bilinen şiirden farklılaşma olduğu görülür.

[!] Şiir dili ve söyleyişinde aşırılıktan kaçınıldığı; uzak çağrışımlara yer verilmek istenmediği; açık bir anlatıma yönelme olduğu; geleneksel söyleyişten yararlanma gayreti görülür.

[!] Şairlerin kendilerini toplumun sözcüsü olarak görmeye başlamışlar; toplumcu şiirler yeniden değer kazanmış; şiirde içeriğe önem verilmiş; tema bakımından İkinci Yeni şiirinin çok işlediği bunalım, yalnızlık ve sıkıntı temalarının yerini ümit, geleceğe inanç ve direnme isteği gibi temalar üzerinde durulmuştur.

8. 1980 Sonrası Şiir

1980 Sonrası Şiirini inceleme

Çalışmalar/Açıklamalar

Öğrencilere, Devlet Tiyatrosu sanatçıları veya şairler tarafından seslendirilmiş şiirler dinlettirilir. Bu seslendirmedeki telâffuz ve söyleyiş özellikleri üzerinde durulur. Şiiri seslendirenler taklit ettirilir.

İkinci Yeni şairlerinin şiirleriyle bu dönemde yazılan şiirler arasında ilişki olup olmadığı araştırılır.

[!] Türk şiir birikimini yeniden ve bütün olarak değerlendirme çabası olduğu, farklı şiir anlayışlarının aynı zaman diliminde temsilcileri bulunduğu, yapı ve söyleyişe içerikten çok fazla önem verildiği görülür.

[!] Kapalı ve karmaşık bir anlatımın yeğlendiği, İkinci Yeni şiirine özgü uzak çağrışımlara yeniden değer verilmek istendiği, imgeye önem verildiği ve yeni imgeler peşinde koşulduğu görülür.

[!] Şiirin, düz yazıya yaklaştırıldığı anlatmaya imkân veren temalara çok yer verildiği görülmektedir.

9. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri

TERİM ve KAVRAMLAR: Gizemcilik, Sembolizm, Mahallîlik, Öz Şiir, Serbest Nazım, Toplumcu Şiir, I. Yeni (Garip), II. Yeni, Bireysel Duyuş, Uzak Çağrışım, Edebiyat Geleneği.

IV. ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER

1.Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler (Hikâye-Roman)

a. Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışına Bağlı Kalınarak Yazılan Hikâye ve Romanları inceleme

Ayrıca Bakınız>>> Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Roman

Çalışmalar/Uygulamalar/Etkinlikler

Öğrenciler, incelenen metnin alındığı romanı okur ve olay örgüsünü şemalaştırırlar. Eserde anlatılan olayları kronolojik sıraya göre özetler, her ikisi arasındaki farklılıkları belirlerler. Olay örgüsünün metinde olduğu gibi düzenlenmesinin nedenleri araştırılır.

Öğrenciler, okunan metinde anlatılan olayların, tanıtılan kişilerin benzerlerini yakın çevrelerinden örneklendirirler.

Mekânın ve kişilerin resmi yapılırsa, nasıl tablolar ortaya çıkacağı tartışılır.

Temayla ilgili fikrî eserler olup olmadığı araştırılır.

Öğrenciler, incelenen metnin temasıyla ilgili fikrî eserlerden metinler bulup sınıfa getirirler. İncelenen metnin temayı ele alışıyla fikrî metnin ele alışı arasındaki ilişkiyi tartışırlar.

Öğrenciler, incelenen metnin teması, kişileri, zamanı, mekânı vb. üzerinde düşüncelerini yazılı olarak ifade ederler. Düşüncelerini sınıfta arkadaşlarıyla paylaşırlar.

Bu kısmın sonunda Millî Edebiyat Dönemi zevk ve anlayışına bağlı kalınarak yazılmış anlatmaya bağlı edebî metinlerin yapı özellikleri ve üzerinde durdukları temalar üzerinde bir beyin fırtınası düzenlenir. Ayrıca öğrenciler, ders kitabına alınmış metinlerin yer aldığı eserlerden birinin tamamı hakkında, kazandıkları inceleme becerilerini kullanarak bir yazı hazırlarlar.

Açıklamalar:

Metinler 9. Sınıf III. Ünitede yer alan "Anlatmaya Bağlı Metinleri İnceleme Yöntemi"ne göre işlenecektir.

[!] Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele ile ilgili konulara, Atatürk İlke ve İnkılâpları çevresinde oluşan konulara değer verildiği; halkın ve Anadolu insanının yaşama tarzının konu edildiği; ahlâk bozuklukları, yanlış Batılılaşma ve hurafeler üzerinde durulduğu belirtilir. Doğu-Batı karşılaşması temasının işlenmeye devam edildiği; savaş sonrası şehirde ve kırsalda sürdürülen hayatın roman ve hikâyelerde anlatılmaya başladığı; halk-aydın arasındaki ilişkilerin konu olarak ele alındığı vurgulanır.

[!] Romanda realist romancıların kullandıkları roman tekniklerine uygun eserler verildiği belirtilir.

[!] Anlatıcının anlatımda, tasvirde, tahlilde takındığı tavır ve dile yüklediği yeni değerler açıklanır.

[!]Hikâyede Maupassant tarzı hikâyeye uygun eserler verilmeye devam edildiği söylenir.

b. Toplumcu Gerçekçi Anlayışla Yazılan Hikâye ve Romanları incelemek

Çalışmalar/Uygulamalar/Etkinlikler

Gruplara ayrılan öğrenciler, XX. yüzyılda toplumcu gerçekçi anlayışla yazılan hikâye ve romanları problem olarak ele alırlar. Sadri Ertem, Sebahattin Ali, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Fakir Baykurt gibi yazarların eserlerinden metinler seçerler. Bu metinleri sıralanan kazanım, verilen açıklama ve daha önce önerilen etkinliklerden yararlanarak yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından incelerler ve yorumlarlar.

Öğrenciler, incelenen metnin alındığı romanı okurlar.

Olay örgüsü şemalaştırılır. Eserde anlatılan olaylar kronolojik sıraya göre özetlenir. Her ikisi arasındaki farklılıklar saptanır.

Öğrenciler, inceledikleri metinde geçen kişilerden birinin veya mekânın resmini yaparlar. Gerçeklikle ilişkisini tartışırlar.

Öğrenciler, aynı temanın sosyolojide nasıl ele alındığını araştırırlar.

Öğrenciler, film hâline getirilmiş eserlerden en az birisini okul dışında seyreder, romanla film arasındaki farklılıkları belirlerler.

Açıklama:

[!] 1930'lu yıllardan itibaren köylüden, işçiden, dar gelirliden söz edilmeye başlandığı vurgulanır. Bu durumun gelişme ihtiyacı ve isteğinin yanında, ideolojik kaynaklı olduğu belirtilir.

[!] Bu dönem eserlerinde olay örgüsünün, İnsana özgü bir gerçekliğin ifade edilmek üzere düzenlendiği söylenir.

[!] Toplumcu gerçekçilerin toplumdaki düzensizlik ve çatışmalar ile köy gibi küçük yerleşim yerlerinin sorunları üzerinde yoğunlaştıkları; ağa-köylü, öğretmen-imam, halk-yönetici, zengin-fakir, güçlü-güçsüz, aydın-cahil gibi belirgin farklılıklar üzerine eserlerini kurdukları açıklanır. Toplumcu gerçekçilerin eserlerinde Anadolu coğrafyası ve insanının konu edildiği, büyük şehirlere göçün ortaya çıkardığı problemlerin üzerinde durulduğu vurgulanır.

[!] Olayların ve kişilerin bir düşünceyi doğrulamak veya haklı göstermek üzere düzenlenip anlatıldığı ve yazarların okuyucuyu kendi düşünceleri doğrultusunda yönlendirmek istediği vurgulanır. Sanat eserinin, belli görüşleri ifade etmek için araç olarak kullanıldığı belirtilir. Halkı aydınlatmak düşüncesi ile bazı yazarların bazı bölgeleri özellikle konu olarak seçtikleri vurgulanır.

c. Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Hikâye ve Romanları inceleme

Peyami Safa,

Ahmet Hamdi Tanpınar,

Tarık Buğra,

Samiha Ayverdi,

Mustafa Kutlu gibi yazarların eserlerinden metinler

Çalışmalar/Uygulamalar/Etkinlikler

Gruplara ayrılan öğrenciler, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra, Semiha Ayverdi, Mustafa Kutlu gibi yazarların eserlerinden metinler seçerler. Bu metinlerin özelliklerini kendi aralarında tartışırlar. Seçilen metinleri yapı, tema, dil ve anlatım bakımlarından sıralanan kazanım, verilen açıklama, önerilen etkinliklerden hareketle incelerler. Bu tip eserlerin özelliklerini metinlerden yola çıkarak belirlerler.

İncelenen metnin alındığı romanı okur.

Öğrenciler, metnin alındığı roman hakkında yazılan inceleme yazıları bulur, sınıfa getirir; arkadaşları ile yazıları paylaşır. Değerlendirmeler hakkında kendi görüşlerini ifade ederler.

Öğrenciler, aynı temanın psikoloji ve psikiyatride nasıl ele alındığını ve incelendiğini araştırırlar. Araştırma sonuçlarını arkadaşlarıyla paylaşırlar.

Açıklamalar

[!] Olay örgüsünün insana özgü bir gerçekliği ifade etmek üzere düzenlendiği belirtilir.

[!] Bireyin iç dünyasını esas alan yazarların insan gerçekliğini farklı yönlerden anlatma gayreti içine girdikleri ifade edilir. Olaylardan ve insanlardan hareketle bireyin iç dünyasının anlatıldığı vurgulanır.

d.Modernizmi esas alan anlatmaya bağlı edebî metinleri inceleme

Sait Faik,

Haldun Taner,

Yusuf Atılgan,

Vusat O. Bener,

Bilge Karasu,

Nezihe Meriç,

Attila İlhan,

Adalet Ağaoğlu,

Ferit Edgü,

Rasim Özdenören,

Füruzan,

Oğuz Atay

Orhan Pamuk gibi yazarların eserlerinden metinler

Çalışmalar/Uygulamalar/Etkinlikler

Gruplar oluşturan öğrenciler, güzel sanatlarda Modernizmin ne olduğunu araştırırlar. Edebiyatta, özellikle anlatmaya bağlı edebî metinlerde Modernizmi problem olarak belirlerler. Bu problemi kazanımlar doğrultusunda seçilen metin ve metin parçalarını inceleyerek çözerler. Metinleri incelerken diyalog ve hikâye etme yerine bilinç akışının kullanıldığını, kişilerin toplum içindeki yer ve değerinden çok psikolojik özelliklerinin öne çıkarıldığını, efsanenin tarihe tercih edildiğini metinlerden hareketle kavrayan öğrenciler, bu kısmın sonunda anlatmaya bağlı edebî metinlerde Modernizm konusunda bir panel düzenlerler. Sonra da modernist edebî metinlerin daha önce ele alınan ve incelenenlerden farklılıklarını tartışan bir yazı kaleme alırlar.

Yine gruplara ayrılan öğrenciler, Sait Faik, Haldun Taner, Yusuf Atılgan, Vusat O. Bencer, Bilge Karasu, Nezihe Meriç, Attila İlhan, Adalet Ağaoğlu, Ferit Edgü, Rasim Özdenören, Füruzan, Oğuz Atay ve Orhan Pamuk gibi yazarların eserlerinden metinler seçerler. Bu metinleri modernizmi de dikkate alarak sıralanan kazanım, verilen açıklama, önerilen etkinliklerden hareketle çözümler, inceler ve değerlendirirler.

İncelenen metnin alındığı romanı okur.

Öğrenciler, incelediği romanla daha önce okuduğu bir romanı tema ve anlatma biçimi bakımından karşılaştırırlar. Farklılıkları belirler ve sıralarlar. Farklılıkların sebeplerini tartışırlar.

Öğrenciler, anlatılanların resimle ifade edildiğinde nasıl bir tablonun ortaya çıkacağını tasarlarlar.

Öğrenciler, varoluşçuluğun özelliklerini araştırırlar.

Açıklama:

[!] Modernizmin "geleneksel olanı yeni olana tabî kılma tavrı, yerleşik ve alışılmış olanı yeni ortaya çıkana uydurma eğilimi ve düşünce tarzı" olduğu açıklanır. Modernizmin "şeylerin göründükleri gibi olmadıkları", "yerleşik uzlaşımlara, modern toplumun vasatîlik ve bayağılığına isyanı" ön plana çıkardığı; "insanın dışındaki toplumsal dünyayı yalın bir biçimde yansıtmadan kaçındığı" ifade edilir. Geleneksel anlatımı ve yapıyı reddetmenin önemli olduğu belirtilir.

[!] XX. yüzyıl ortalarından başlayarak bireyin kendisiyle ve hayatla ilişkisinin eserlerde ele alınıp alınmadığı vurgulanır.

[!]Olay örgüsünün estetik kaygıyla ve insana özgü bir gerçekliği ifade etmek üzere düzenlendiği söylenir.

[!] Alegorik anlatıma önem verildiği; duygu, düşünce ve davranışlarıyla insanın karmaşık bir varlık olduğu; bireyin bunalımlarının ve toplumla çatışmalarının anlatılmak istendiği; bireyin hayatının huzursuzluk üzerine kurulduğu; olay esasına bağlı metinlerde çağrışıma çok yer verildiği; anlatımda şiire has söyleyişlere yer verildiği açıklanır.

2.Göstermeye Bağlı Edebî Metinler (Tiyatro Metinleri )

Göstermeye bağlı edebî metinleri inceleme

Güngör Dilmen

Haldun Taner

Refik Erduran

Turan Oflazoğlu

Recep Bilginer

Necati Cumalı

Cevat Fehmi Başkut

Turgut Özakman gibi yazarların eserlerinden metinler

Ayrıca bakınız>>> Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Tiyatro

src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js">

Çalışmalar/Uygulamalar/Etkinlikler

Gruplar oluşturan öğrenciler, sahne sanatlarındaki metinlerin edebî değerlerini araştırırlar; Cumhuriyet Dönemi'nde bu tip metinlerin gelişme çizgisi hakkında araştırmalarda bulunurlar. Sonra da, Güngör Dilmen, Haldun Taner, Refik Erduran, Turan Oflazoğlu, Recep Bilginer, Necati Cumalı, Cevat Fehmi Başkut, Turgut Özakman gibi yazarların eserlerinden metinler seçilir. Öğrenci grupları bu metinleri sıralanan kazanım, verilen açıklama, önerilen etkinliklerden hareketle çözümler, inceler ve değerlendirirler.

Eserlerden seçilen bazı kısımlar sınıfta sahnelenir. Nelerin gösterildiği, nelerin anlatıldığı tartışılır.

Öğrenciler, uyumsuz tiyatronun özelliklerini araştırırlar.

Açıklama:

Metinler 9. Sınıf III. Ünitede yer alan "Anlatmaya Bağlı Metinleri İnceleme Yöntemi"ne göre işlenecektir.

[!] Olay örgüsünün insana özgü bir gerçekliği ifade etmek üzere düzenlendiğini açıklanır.

[!] Kişilerin iyiler-kötüler, ezenler-ezilenler vb. olmak üzere gruplara ayrıldığı vurgulanır.

[!] Sorumluluk-sorumsuzluk; kanaatkârlık-aşırı tüketim arzusu gibi hususların karşılaştırıldığı; toplumdaki değer çatışmasının somutlaştırıldığı; köy gerçekliğini konu alan eserler sahnelendiği; toplumsal ve ekonomik adaletsizliği düşündüren konuların işlendiği; metinlerde yazıldığı yıllara oranla yakın geçmişin eleştirildiği; gecekondularda yaşayan insanların problemlerinin konu edildiği; Osmanlı tarihine özgü önemli şahsiyet ve olayların yorumlandığı; değişen yaşama tarzının beraberinde getirdiği aile dramlarının konu edildiği; âdet ve geleneklerden yararlanıldığı belirtilir.

3. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının Genel Özellikleri

Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının genel özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunma

TERİM ve KAVRAMLAR: Toplumcu gerçekçi, Maupassant tarzı hikâye, Çehov tarzı hikâye, Aydınlanma Dönemi, sosyal gerçeklik, alegorik anlatım, epik tiyatro, uyumsuz tiyatro, Varoluşçuluk

Edebiyat Terimleri Sözlüğü